Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, wydany po raz pierwszy w 1834 roku w Paryżu, to arcydzieło polszczyzny, epos narodowy, który stał się dla wielu pokoleń niewyczerpanym źródłem natchnień, fundamentem patriotycznych wzorów i przywołań pięknych, starodawnych szlacheckich tradycji. Można w nim jak w wiecznie żywym zwierciadle zobaczyć dawne gusta i obyczaje, stroje, zabawy i popularne potrawy, podziały stanowe, rytuały i sposoby rozumienia świata.

Pan Tadeusz to najbardziej znane i najbardziej charakterystyczne działo Adama Mickiewicza. Poeta odmalował w nim obraz "utraconej ojczyzny" - ukochanej Litwy, "kraju lat dziecinnych", do którego tęsknił przebywając na emigracji. Napisany regularnym 13-zgłoskowcem poemat nawiązuje w formie i tematyce do gatunku eposu, choć pierwotnym założeniem Mickiewicza nie było stworzenie dzieła o takiej przynależności gatunkowej. Utwór stopniowo rozrastał się pod jego piórem aż do monumentalnego, bo składającego się aż z dwunastu ksiąg.

Dzieło rozpoczyna uroczysta inwokacja. Poznajemy piękno przyrody litewskiej oraz dworku szlacheckiego. Tytułowy bohater powraca do Soplicowa, gdzie spędził dzieciństwo. Stęskniony i szczęśliwy Tadeusz udaje się do pokoju, w którym mieszkał dziesięć lat temu. Szybko orientuje się, że w pomieszczeniu obecnie gospodarzy kobieta. Wygląda przez okno i zauważa młodą, piękną dziewczynę. Niewiasta wbiega do pokoju, Tadeusz nie zdążył się jej dokładnie przyjrzeć, bowiem zawstydzona uciekła, gdy tylko go zauważyła.
Mężczyzna wita się z Wojskim, który opowiada mu o znamienitych gościach Sędziego i konflikcie pana domu z Hrabią. Przyczyną sporu jest zamek. Po przywitaniu Tadeusza, wszyscy udają się do zamku, gdzie, mimo że Sędzia nie wydał takiego polecenia, woźny Protazy przeniósł wieczerzę. Przestrzegając staropolskiego zwyczaju, każdy zasiada na miejscu, które, ze względu na wiek i pełnione stanowisko, jest mu przypisane. Uwagę Tadeusza przykuwa puste krzesło. Do komnaty wbiega spóźniona kobieta. Bohater, mimo pewnych wątpliwości, rozpoznaje w Telimenie niewiastę, którą podziwiał w ogrodzie. Zaczynają rozmowę. Na drugim końcu stołu wybucha spór między Asesorem i Rejentem o psy - Sokoła i Kusego. Dyskusję kończy postanowienie wyruszenia następnego dnia na polowanie, w celu rozstrzygnięcia konfliktu.
Rano wyruszają na łowy. Spóźniony Hrabia, chce dogonić myśliwych, lecz przystaje przy zamku i podziwia spowite porannym blaskiem mury. Zauważa go Gerwazy - klucznik domu Horeszków. Wyjaśnia Hrabiemu, dlaczego ten nie powinien dążyć do zgody z Soplicami. Opowiada dzieje Stolnika. Mężczyzna chętnie gościł w swoim domu Jacka Soplicę. Gdy jednak młokos zwrócił uwagę na córkę Stolnika, dano mu do zrozumienia, że zostanie ona żoną Wojewody. Urażony Jacek wykorzystał sytuację i, kiedy zamek atakowali Moskale, zastrzelił ojca ukochanej. Wówczas Gerwazy poprzysiągł zemstę.
Hrabia udaje się na śniadanie do Soplicowa. Po drodze dostrzega w ogrodzie piękną postać kobiecą. Jego rozmyślania przerywa ksiądz. Podczas śniadania w Soplicowie Telimena, początkowo zajęta tylko kokieteryjną rozmową z Tadeuszem, opowiada o swej przygodzie w Petersburgu. Wojski poluje na muchy, między Asesorem i Rejentem ponownie dochodzi do zwady. Telimena proponuje wyjście do lasu na grzybobranie. Hrabia znów dostrzega piękną "nimfę", jednak, po krótkiej wymianie zdań, traci złudzenia, co do jej boskiego pochodzenia. Wszyscy uważnie szukają grzybów, jedynie Telimena udaje się do swej "świątyni dumania". Do odpoczywającej podchodzi Sędzia i podejmuje kwestię przyszłości Tadeusza i Zosi, których to małżeństwo byłoby spełnieniem woli Jacka - ojca młodzieńca. Kobietę, będącą jedyną opiekunką dziewczyny, plany te złoszczą. Do Telimeny podchodzi również Tadeusz i, rysujący ją od pewnego czasu, Hrabia. Dyskusję, dotyczącą piękna przyrody, przerywa dzwon, którego dźwięk oznajmia, że nastała pora posiłku.
W trakcie biesiady przychodzi gajowy z informacją o niedźwiedziu, który wyszedł z matecznika. Wszyscy przygotowują się do polowania. Następnego dnia zaspanego Tadeusza budzi piękna niewiasta (Zosia). Młodzieniec stara się dogonić myśliwych. W karczmie ksiądz Robak prowadzi polityczne rozmowy ze szlachtą i dyplomatycznie przygotowuje grunt pod powstanie. W lesie trwa obława. Rozjuszona bestia atakuje Tadeusza i Hrabiego, którzy zapewne zginęliby, gdyby nie celny strzał mnicha. Asesor i Rejent uzurpują sobie prawo do chwały z powodu zabicia niedźwiedzia, jednak Gerwazy rozstrzyga ich spór i wyjawia, kto wystrzelił śmiertelny pocisk. Wojskiego koncert na rogu jest sygnałem dla wszystkich, że łowy zakończyły się pomyślnie. Bohater opowiada, w drodze powrotnej, historię konfliktu Domejki z Dowejką.
Wracających mężczyzn oczekuje Telimena, która postanowiła związać swoją przyszłość z Tadeuszem, a Zosię wydać za mąż za Hrabiego. Myśliwi zostają przywitani przez bohaterkę oraz piękną, młodziutką niewiastę. Tadeusz uświadamia sobie swoją pomyłkę - kobietą, która wzbudziła jego zachwyt, była Zosia. Między Telimeną a młodzieńcem dochodzi do zwady. Podczas przypadkowego spotkania w lesie, bohaterowie godzą się. W trakcie kolacji, która znów odbywa się w zamku, klucznik Horeszków nakręca zegary, co staje się bezpośrednią przyczyną awantury. Do konfliktu dołącza się Hrabia, w którym budzi się duma. Oznajmia Sędziemu, że nie odda w jego ręce majątku, który jest własnością Horeszków. Gerwazy proponuje zorganizowanie najazdu na Soplicowo.
Urażony postawą Hrabiego Sędzia pisze pozew. Do jego pokoju przychodzi ksiądz, który próbuje przekonać gospodarza, by wycofał się ze swych roszczeń. Nadciąga bowiem wojsko, z którym można wiązać nadzieje na odzyskanie wolności. Według Robaka, Sędzia powinien przejąć dowództwo i zorganizować powstanie, które pomoże armii Napoleona w zwycięstwie. Gerwazy, zgodnie z planem, udaje się do Dobrzyna, gdzie haniebnie wykorzystuje panujące agresywne nastroje szlachty (podburzanej już od dłuższego czasu, przez księdza Robaka, do słusznej walki powstańczej) i przekonuje ją do ataku na Soplicowo.
Goście Sędziego rozmawiają na temat złego znaku - komety, która widnieje na rozgwieżdżonym niebie. Telimena poznaje uczucia Tadeusza względem Zosi. Dochodzi do kolejnej kłótni między nią a tytułowym bohaterem, w wyniku której mężczyzna chce popełnić samobójstwo. Młodzieniec zostaje schwytany przez Hrabiego, który jest przywódcą zajazdu. Mieszkańcy dworku stają się więźniami. Zwycięzcy upijają się i tracą czujność. Niespodziewanie żołnierze rosyjscy aresztują szlachtę. Dzięki chytremu planowi księdza Robaka, udaje się uwolnić schwytanych. Wszyscy jednoczą swoje siły przeciwko Rosjanom. Mimo wygranej Polaków, niektórzy walczący muszą zbiec, by uratować współbraci. Ranny ksiądz Robak, który w czasie walki ocalił Hrabiego i Gerwazego, wyznaje, że jest Jackiem Soplicą. Otrzymuje przebaczenie od Klucznika.
Rok 1812. W domu Sędziego goszczą generałowie. Panuje radość, bowiem nastał czas zgody. Odbywają się zaręczyny trzech par, w tym Zosi i Tadeusza, którzy pragną uwłaszczyć chłopów. Wszyscy podziwiają koncert Jankiela, który z przejęciem gra poloneza.

"Sonety Krymskie" są cyklem 18 utworów połączonych z postacią Pielgrzyma. Występuje tu różnorodność form wypowiedzi:-wypowiedz w pierwszej osobie liczby pojedynczej ("Stepy Akermańskie")-dialog Mirzy z Pielgrzymem ("Widok gór ze stepów Kozłowa")-narracja w trzeciej osobie liczby pojedynczej ("Burza")Mickiewicz opisuje krajobraz krymski, przyrodę orientalną i kulturę Wschodu. Orientalny koloryt został osiągnięty poprzez wprowadzenie postaci Mirzy- mahometanina i mieszkańca Krymu oraz muzułmańskie obyczajowości, słownictwa charakterystycznego dla tego regionu.

Główny bohater, mieszczanin Jourdain, postanawia dostać się do wyższych sfer. Gotów jest popełnić każdą niedorzeczność i głupstwo, aby tylko osiągnąć swój cel. Między innymi opłaca drogich nauczycieli, od których ze zdumieniem dowiaduje się, że przez 40 lat "mówił prozą". Jego mania grozi mu ruiną finansową oraz unieszczęśliwieniem najbliższych. Jednak dzięki rozsądnej żonie oraz determinacji córki i jej narzeczonego udaje się uniknąć najgorszego.

Harpagon, tytułowy skąpiec, ma dwoje dzieci, Kleanta i Elizę. Kleant zakochany jest w Mariannie, tak samo jak jego ojciec, a Eliza w Walerym. Muszą jednak ukrywać swą miłość ze względu na Harpagona. Marianna mieszka ze swoją chorą matką niedaleko Harpagona. Dziewczyna jest ładna, dobra, uczciwa ale niezbyt bogata, więc Kleant nie może liczyć na przychylność ojca. Walery nie zna swoich rodziców, nie posiada majątku, więc chce się wkraść w łaski Harpagona. Kleant zwierza się siostrze ze swoich uczuć. Nie domyśla się, że Eliza też jest zakochana. U Harpagona przejawia się niespotykanie duża miłość do pieniądza, nigdy o nim nie zapomina.

Autor "Świętoszka", najwybitniejszy komediopisarz francuski, a zarazem aktor i dyrektor teatru, pięć lat walczył o wystawienie swojej sztuki na scenie - pokazał ją królowi w 1664 roku, natomiast publiczności dopiero w roku 1669. Tak bardzo utwór ten bulwersował współczesnych ostrym, krytycznym obrazem obyczajowości XVII-wiecznej Francji.W tym znakomitym studium obłudy obok postaci głównego bohatera przedstawił też Molier barwną galerię typów uosabiających wieczne ludzkie wady oraz zbudował misterną, nasyconą komizmem intrygę. Jego teatr miał uczyć - bawiąc. I do dziś skutecznie odgrywa tę rolę.

Na Zielone Wzgórze do domu Mateusza i Maryli Cuthbert przybywa jedenastoletnia Ania Shirley. Jest wychowanką domu dziecka, wcześnie straciła rodziców. Rodzeństwo Cuthbert decyduje się pomóc dziewczynce, Mateusz jest nią zauroczony, Maryla nieco przerażona. Powieść dotyczy przygód tytułowej bohaterki na Zielonym Wzgórzu. Ania między innymi farbuje włosy na zielono, upija swoją przyjaciółkę Dianę winem, które bierze za sok porzeczkowy, omal nie tonie w trakcie realizacji romantycznego przedstawienia. W trakcie akcji dorasta, zmienia się, jest coraz bardziej szczęśliwa, czuje się kochana, chciana. Maryla i Mateusz z powodzeniem odgrywają rolę rodziców.Ania z Zielonego Wzgórza to pierwsza z serii powieści o przygodach Ani Shirley. Autorka opisała w niej historię dziewczynki z domu dziecka, która znajduje dom. Bohaterka to osoba nieprzeciętna, wyjątkowa, o niezwykle bujnej wyobraźni, bardzo wrażliwa na piękno przyrody i uczucia innych ludzi. W krótkim czasie swoją osobowością i oryginalnością podbija mieszkańców miasteczka Avonlea.

Powrót posła to najbardziej znany utwór z bogatego dorobku literackiego Niemcewicza. Jest pierwszą polską komedią polityczną, a powstał w wyniku wydarzeń rozgrywających się podczas obrad Sejmu Wielkiego. Posłem na ten sejm jest Walery, który właśnie w trakcie zawieszenia obrad wraca do domu rodzinnego. Stara się on o rękę córki Starosty Gadulskiego, Teresy. Na przeszkodzie ich związkowi stają jednak zaloty drugiego amanta kawalera modnego Szarmanckiego. Nie perypetie miłosne głównych bohaterów są jednak istotą sztuki. Postaci dramatu Niemcewicz uczynił bowiem nośnikami różnych postaw: z jednej strony patriotycznych, obywatelskich, a z drugiej zupełnie wyzbytych troski o ojczyznę. I te właśnie zostały zupełnie skompromitowane.